tiềm tàng, đề xuất biện pháp thích hợp để phấn đấu tiết kiệm chi phí và hạ
giá thành sản phẩm.
II/ Nội dung chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm :
1/ Khái niệm và phân loại chi phí sản xuất (CPSX):
1.1. Khái niệm.
Quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp là quá trình
biến đổi
một cách có ý thức và có mục đích các yếu tố đầu vào thành những sản
phẩm nhất định.
Để quá trình sản xuất diễn ra bình thường không gì khác là phải kết hợp hài
hoà 3 yếu tố cơ bản đó là tư liệu sản xuất, đối tượng sản xuất và sức lao
động : Vậy chi phí sản xuất là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ hao lao
động sống, lao động vật hoá và các chi phí cần thiết khác mà doanh
nghiệp bỏ ra để tiến hành hoạt động sản xuất kinh doanh trong một thời
kỳ nhất định.
1.2. Sự khác nhau giữa 2 khái niệm chi phí sản xuất (CPSX) và chi tiêu.
Để hiểu đúng chi phí sản xuất cần phân biệt hai khái niệm này. Chỉ
được tính là chi phí (CP) của kỳ hạch toán là những hao phí về tài sản và
lao động có liên quan đéen khối lượng sản phẩm sản xuất ra trong kỳ chứ
không phải mọi khoản chi ra trong kỳ hạch toán. Còn chi tiêu (CT) là sự
giảm đi đơn thuần các loại vật tư, tài sản, tiền vốn của doanh nghiệp bất kể
nó được dùng vào mục đích gì.
Như vậy, có thể nói, chi phí và chi tiêu là hai khái niệm khác nhau
cần phải phân biệt. Điều này có ý nghĩa trong tìm hiểu bản chất cũng như
nội dung phạm vi và phương pháp hạch toán chi phí sản xuất, từ đó tính
đúng giá thành sản phẩm nhằm hạch toán chính xác (lãi, lỗ) và có quyết
định đầu tư đúng đắn.
1.3. Phân loại chi phí sản xuất (CPSX).
5
5
Tuỳ theo yêu cầu quản lý, đối tượng cung cấp thông tin, góc độ xem
xét chi phí, mà chi phí sản xuất được phân loại theo các tiêu thức sau.
1.3.1 Phân theo nội dung, tính chất kinh tế của chi phí.
- Chi phí nguyên vật liệu (CPNVL).
- Chi phí nhân công (CPNC).
- Chi phí tiền lương và các khoản phụ cấp lương.
- Chi phí các khoản trích theo lương bao gồm: BHXH, BHYT, KPCĐ.
- Chi phí khấu hao tài sản cố định (CPKHTSCĐ).
- Chi phí dịch vụ mua ngoài (CPDVMN).
- Chi phí khác bằng tiền (CPKBT).
Tác dụng: Cách phân loại này có tác dụng cho biết kết cấu, tỷ trọng
từng loại chi phí mà doanh nghiệp đã chi ra cho hoạt động sản xuất kinh
doanh để lập bảng thuyết minh báo cáo tài chính phục vụ cho yêu cầu
thông tin và quản trị doanh nghiệp để phân tích tình hình thực hiện dự toán
chi phí cho kỳ sau.
1.3.2 Phân theo mục đích và công dụng của chi phí.
- Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp (CPNVLTT).
- Chi phí nhân công trực tiếp (CPNCTT).
- Chi phí sản xuất chung (CPSXC).
Tác dụng: Tiêu chuẩn phân loại này có tác dụng trong việc kế toán
tổng hợp chi phí(CP) và tính giá thành (GT) phù hợp với yêu cầu của chế
độ hiện hành.
1.3.3 Phân theo mối quan hệ với khối lượng sản phẩm sản xuất.
- Chi phí cố định: (nhưng chi phí cho một SP thì thay đổi theo chiều ngược
lại).
- Chi phí biến đổi: (còn chi phí cho một sản phẩm thì hầu như không đổi).
- Chi phí hỗn hợp: Vừa là chi phí cố định vừa là chi phí thay đổi.
6
6
Tác dụng: Phân loại theo cách này có tác dụng quan trọng trong việc
lập dự toán chi phí cho thời kỳ tương lai, phục vụ cho phân tích chi phí và
kế toán quản trị.
1.3.4 Phân theo mối quan hệ với quy trình công nghệ sản xuất.
- Chi phí cơ bản: Là những chi phí có mối quan hệ trực tiếp với quy
trình công nghệ sản xuất, chế tạo sản phẩm (như CPNVLTT, NCTT).
- Chi phí chung: Là những chi phí phục vụ và quản lý mang tính chất
chung của toàn phân xưởng, bộ phận sản xuất và chi phí trực tiếp khác có
liên quan đến nhiều đối tượng tính giá thành (như CPKHTSCĐ, chi phí
dịch vụ mua ngoài, ).
Tác dụng: Cách phân loại này có tác dụng giúp cho các nhà quản lý
doanh nghiệp xác định đúng phương hướng, biện pháp sử dụng tiết kiệm
chi phí đối với từng loại, nhằm hạ giá thành sản phẩm (GTSP), lao vụ, dịch
vụ.
1.3.5 Phân loại chi phí sản xuất (CPSX) theo quá trình tập hợp chi phí
(CP).
- Chi phí trực tiếp: Là những chi phí có liên quan trực tiếp đến một
đối tượng chịu chi phí (một loại sản phẩm, một giai đoạn công nghệ, một
phân xưởng sản xuất, ).
- Chi phí gián tiếp: Là chi phí có liên quan đến nhiều đối tượng chịu chi
phí, do vậy cần tiến hành phân bổ các chi phí đó cho các đối tượng bằng
phương pháp gián tiếp.
Tác dụng: Cách phân loại này có tác dụng trong việc xác định
phương pháp tập hợp chi phí vào các đối tượng phục vụ cho việc tính giá
thành sản phẩm,
2/ Khái niệm, phân loaị giá thành sản phẩm (GTSP):
2.1. Khái niệm giá thành sản phẩm (GTSP).
7
7
Giá thành sản phẩm là biểu hiện bằng tiền các chi phí sản xuất tính cho
một khối lượng hoặc đơn vị sản phẩm, dịch vụ do doanh nghiệp sản xuất đã
hoàn thành.
Tác dụng: Giá thành sản phẩm là chỉ tiêu kinh tế tổng hợp phản ánh
chất lượng hoạt động sản xuất kinh doanh, kết quả sử dụng các loại tài sản,
vật tư, lao động, tiền vốn trong quá trình sản xuất cũng như các giải pháp
kinh tế kỹ thuật mà doanh nghiệp đã thực hiện nhằm đạt được mục đích sản
xuất được khối lượng sản phẩm nhiều nhất với chi phí sản xuất tiết kiệm và
hạ giá thành sản phẩm.
Giá thành sản phẩm còn là căn cứ để tính toán, xác định hiệu quả kinh tế
các hoạt động sản xuất của doanh nghiệp,…
2.2 Phân loại giá thành sản phẩm (GTSP).
Để giúp việc nghiên cứu, quản lý tốt giá thành. Kế toán cần phân biệt
các loại giá thành: Có 2 cách phân loại chủ yếu.
2.2.1 Phân loại giá thành theo cơ sở số liệu và thời điểm tính giá (về mặt
quản lý).
- Giá thành kế hoạch: Được xây dựng trước khi bước vào hoạt động
sản xuất kinh doanh đựơc tính trên cơ sở sản lượng kế hoạch và CPSX theo
kế hoạch.
Tác dụng: Nó là mục tiêu phấn đấu của doanh nghiệp, là căn cứ phân tích,
đánh giá tình hình thực hiện kế hoạch giá thành của doanh nghiệp.
- Giá thành định mức: Cũng được lập trước khi bước vào sản xuất
kinh doanh trên cơ sở các định mức chi phí hiện hành và tính cho từng đơn
vị sản phẩm:
Tác dụng: Loại giá thành này là cơ sở phân tích, đánh giá tình hình thực
hiện các định mức chi phí.
- Giá thành thực tế: Được xác định khi kết thúc chu kỳ sản xuất kinh
doanh trên cơ sở số liệu thực tế về chi phí sản xuất đã tập hợp được trong
kỳ và kết quả hoạt động đã thực hiện.
8
8
Tác dụng: Là cơ sở để xác định hiệu quả kinh doanh của doanh
nghiệp.
2.2.2 Phân loại giá thành theo phạm vi các chi phí cấu thành (xét về mặt
hạch toán).
- Giá thành sản xuất thực tế sản phẩm: Là toàn bộ chi phí sản xuất trực
tiếp có liên quan đến khối lượng sản phẩm hoàn thành (như CPNVLTT,
CPNCTT, CPSXC).
- Giá thành sản phẩm dịch vụ tiêu thụ (hay còn gọi là giá thành toàn
bộ): Là toàn bộ chi phí trực tiếp, chi phí giáng tiếp có liên quan đến quá
trình sản xuất và tiêu thụ sản phẩm (như CPNVLTT, CPNCTT, CPSXC,
CPBH, CPQLDN).
GTTB = GTSX + CPBH + CPQLDN.
Tác dụng: Giá thành toàn bộ của sản phẩm tiêu thụ là cơ sở để tính
kết quả kinh doanh (lãi, lỗ) của hoạt động sản xuất, kinh doanh dịch vụ.
III/ Tổ chức hạch toán chi phí sản xuất (CPSX) và tính giá thành sản
phẩm (GTSP) trong Doanh nghiệp sản xuất:
1/ Đối tượng tập hợp chi phí sản xuất (CPSX) và đối tượng tính giá thành
sản phẩm (GTSP)\:
1.1. Đối tượng tập hợp chi phí sản xuất (CPSX).
Đối tượng tập hợp chi phí sản xuất là phạm vi giới hạn để tập hợp các chi
phí sản xuất phát sinh trong kỳ.
1.1.1 Căn cứ xác định đối tượng kế toán tập hợp chi phí sản xuất ở
doanh nghiệp.
Việc lựa chọn đối tượng tập hợp chi phí sản xuất ở từng doanh nghiệp có sự
khác nhau, điều đó phụ thuộc vào các đặc điểm sau.
- Đặc điểm tổ chức sản xuất của doanh nghiệp.
- Đặc điểm quy trình sản xuất, chế tạo sản phẩm.
- Mục đích và công dụng của chi phí đối với quá trình sản xuất.
9
9
- Yêu cầu và trình độ quản lý của doanh nghiệp.
Tuỳ theo đặc điểm sản xuất của doanh nghiệp mà đối tượng hạch toán
CPSX có thể là từng phân xưởng, từng bộ phận, từng đơn đăt hàng, từng
nhóm sản phẩm.
Khi xác định đối tượng tập hợp chi phí sản xuất trước hết căn cứ vào
mục đích sử dụng của chi phí, sau đó căn cứ vào địa điểm phát sinh chi phí.
Tác dụng: Việc xác định đối tượng tập hợp chi phí đúng và phù hợp
với đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh và yêu cầu quản lý của doanh
nghiệp có ý nghĩa rất lớn trong việc tổ chức kế toán tập hợp chi phí sản
xuất, từ việc tổ chức ban đầu đến tổ chức tổng hợp số liệu, ghi chép trên tài
khoản, sổ chi tiết.
1.2.Đối tượng tính giá thành sản phẩm (GTSP).
Đối tượng tính giá thành là loại sản phẩm, dịch vụ, lao vụ nhất định
đòi hỏi phải tính được tổng giá thành và giá thành đơn vị.
Xác định đối tượng tính giá thành là công việc đầu tiên, cần thiết
trong toàn bộ công việc tính giá thành của kế toán.
Phải căn cứ vào đặc điểm, hoạt động sản xuất kinh doanh,loại sản
phẩm, của doanh nghiệp sản xuất để xác định đối tượng tính giá thành cho
phù hợp với thực tế của doanh nghiệp.
Bên cạnh đó kế toán cần phải xác định kỳ tính giá thành, đơn vị tính
giá thành.
Tác dụng: Xác định đối tượng tính giá thành đúng phù hợp với điều
kiện, đặc điểm của doanh nghiệp giúp cho kế toán tổ chức mở sổ kế toán,
các bảng tính giá và tính giá thành sản phẩm theo từng đối tượng cần quản
lý và kiểm tra tình hình thực hiện kế hoạch giá thành có hiệu quả đáp ứng
yêu cầu quản lý nội bộ doanh nghiệp.
1.3. Sự khác nhau giữa chi phí sản xuất (CPSX) và giá thành sản phẩm
(GTSP).
10
10
+) Giống nhau: Đều là hao phí lao động sống và lao động vật hoá biểu
hiện bằng tiền mà doanh nghiệp đã bỏ vào sản xuất.
+) Khác nhau: Chi phí sản xuất gắn liền với một thời kỳ nhất định (quý,
năm).
- Chi phí sản xuất chỉ tính chi phí chi ra trong trọn một thời kỳ. Còn
giá thành sản phẩm được tính bằng cách lấy chi phí sản xuất chi ra trong kỳ
cộng thêm chi phí sản xuất kỳ trước chuyển sang kỳ này nhưng lại loại trừ
chi phí sản xuất bỏ ra kỳ này được chuyển sang giá thành kỳ sau.
Tổng GTSP=CPSXDD đầu kỳ+CPSXPS trong kỳ - CPSXDD cuối
kỳ.
Tổng GTSP = Tổng CPSX khi:
- Doanh nghiệp không có sản phẩm dở dang.
- Giá trị sản phẩm dở dang đầu kỳ = Giá trị sản phẩm dở dang cuối kỳ.
1.4. Phân biệt đối tượng hạch toán chi phí và đối tượng tính giá thành.
Đối tượng hạch toán chi phí và đối tượng tính giá thành giống nhau ở
bản
chất chung, chúng đều là phạm vi giới hạn để tập hợp chi phí theo đó và
cùng phục vụ cho công tác quản lý, phân tích, kiểm tra chi phí giá thành.
Nhưng chúng có những điểm khác nhau:
-Xác định đối tượng hạch toán chi phí là xác định nơi phát sinh chi phí.
- Xác định đối tượng tính giá thành có liên quan đến kết quả sản xuất
(thành phẩm hoặc dich vụ hoàn thành).
- Một đối tượng tập hợp chi phí có thể có nhiều đối tượng tính giá thành.
2/ Phương pháp tập hợp chi phí và tính giá thành sản phẩm :
2.1 Trình tự hạch toán tập hợp chi phí sản xuất(CPSX) và tính giá thành
(GT) qua các bước sau.
Bước 1: Tập hợp chi phí cơ bản trực tiếp liên quan đến đối tượng tập
hợp chi phí (CP) và tính giá thành .
11
11
Bước 2: Tiến hành tính toán và phân bổ chi phí có liên quan đến các
đối tượng tính giá thành (GT) như chi phí quản lý phân xưởng.
Bước 3: Tập hợp và phân bổ chi phí sản xuất chung (CPSXC) cho các
loại sản phẩm có liên quan.
Bước 4: Xác định giá trị sản phẩm dở dang (SPDD) trên cơ sở tính ra
giá thành thực tế của từng loại sản phẩm.
Lưu ý : Tuỳ theo phương pháp hạch toán hàng tồn kho áp dụng trong DN
mà nội dung, cách thức hạch toán chi phí sản xuất có những điểm khác
nhau.
2.2. Phương pháp tập hợp chi phí sản xuất (CPSX).
Tuỳ thuộc vào phương pháp kế toán hàng tồn kho mà doanh nghiệp
áp dụng, mà lựa chọn một trong hai phương pháp kế toán tập hợp CPSX
sau.
+ Phương pháp kê khai thường xuyên (KKTX).
+ Phương pháp kiểm kê định kỳ (KKĐK).
2.2.1 Phương pháp tập hợp chi phí cơ bản trực tiếp (CPCB)
A) Khái niệm: Chi phí cơ bản là những chi phí sản xuất thuộc các yếu
tố cơ bản của sản xuất, có mối liên hệ trực tiếp với sản phẩm sản xuất trong
kỳ. Chi phí cơ bản ở các doanh nghiệp bao gồm:
*) Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp.
*) Chi phí nhân công trực tiếp.
B) Tài khoản sử dụng : TK 621 “Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp”.
TK 622 “Chi phí nhân công trực tiếp”.
C) Phương pháp tập hợp chi phí cơ bản (CPCB).
a) Phương pháp kế toán tập hợp và phân bổ chi phí nguyên vật liệu trực
tiếp(NVLTT)
12
12
b) Phương pháp kế toán tập hợp và phân bổ chi phí nhân công trực tiếp
(CPNCTT).
Đối với chi phí cơ bản việc tập hợp vào các đối tượng chịu chi phí có
thể theo một trong hai phương pháp sau.
+)Đối với chi phí cơ bản có liên quan trực tiếp đến từng đối tượng tập
hợp chi phí (từng loại sản phẩm, từng hoạt động, dịch vụ, ) thì tập hợp trực
tiếp cho từng đối tượng tập hợp chi tiết đó, gọi là phương pháp tập hợp trực
tiếp.
+)Đối với chi phí cơ bản có liên quan đến nhiều đối tượng tập hợp chi
phí (NVL xuất dùng để sản xuất nhiều loại sản phẩm, nhiều hoạt động, dịch
vụ, ) thì vận dụng phươg pháp phân bổ gián tiếp.
- Nếu nguyên vật liệu trực tiếp ( CPNVLTT ) đưa vào sản xuất liên
quan đến nhiều đối tượng tính giá thành lựa chọn tiêu thức phân bổ rồi xác
định số chi phí nguyên vật liệu trực tiếp phân bổ cho từng đối tượng
Công thức:
Chi phí nguyên
vật ;liệu trực tiếp
phân bổ cho đối
tượng i
= Tổng chi phí nguyên vật l;iệu trực tíếp * Tiêu chuẩn
phân bổ của
đối tượng i
Tổng tiêu chuẩn phân bổ
D) Các tiêu thức lựa chọn để phân bổ chi phí nguyên vật liệu trực tiếp
(CPNVLTT) có thể là: Chi phí định mức, chi phí kế hoạch. (Sơ đồ 1a,1b).
- Nếu chi phí nhân công trực tiếp (CPNCTT) liên quan đến nhiều đối
tượng tính giá thành thì lựa chọn tiêu thức để phân bổ
E) Các tiêu thức lựa chọn để phân bổ (CPNCTT) có thể là: Chi phí tiền
công định mức, giờ công định mức, giờ công thực tế, (Sơ đồ 2).
2.2.2 Phương pháp tập hợp chi phí sản xuất chung (CPSXC).
A)Khái niệm: Chi phí sản xuất chung (CPSXC) là những chi phí quản lý
phân xưởng bao gồm: Chi phínhân viên phân xưởng, chi phí vật liệu, chi
phí công cụ dụng cụ, chi phí khấu hao tài sản cố định, chi phí dịch vụ mua
13
13
ngoài và những chi phí sản xuất khác bằng tiền có liên quan đến nhiều đối
tượng chịu chi phí.
B)Tài khoản sử dụng: Tài khoản 627(TK 627) “Chi phí sản xuất chung”.
C)Phương pháp hạch toán: Thông thường chi phí sản xuất chung liên
quan đến việc sản xuất ra nhiều loại sản phẩm vì vậy kế toán phái áp dụng
phương pháp phân bổ giáng tiếp.
D)Các tiêu thức thường chọn để phân bổ : Phân bổ theo chi phí nguyên
vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp, định mức chi phí sản xuất
chung,
Những chi phí này khi phát sinh sẽ hạch toán vào các khoản mục chi phí
theo từng nội dung cụ thể. Cuối kỳ tiến hành phân bổ cho từng đối tượng
tập hợp chi phí theo tiêu thức phù hợp. (Sơ đồ 3).
Công thức phân bổ chi phí sản xuất chung:
Chi phí sản xuất
chung phân bổ
cho từng loại sản
phẩm
= Tổng chi phí sản xuất chung
cần phân bổ
* Tiêu thức
phân bổ của
từng loại sản
phẩm
Tổng tiêu thuíc phân bổ của các
loại sản phẩm
2.3. Phương pháp đánh giá sản phẩm dở dang (SPDD).
Khái niệm: Sản phẩm dở dang là những sản phẩm còn nằm trên dây
chuyền công nghệ sản xuất sản phẩm và những sản phẩm đã hoàn thành ở
một số bước công nghệ nhưng chưa hoàn thành ở bước công nghệ cuối
cùng trong phạm vi toàn doanh nghiệp.
2.3.1 Các phương pháp đánh giá sản phẩm dở dang (SPDD).
a) Phương pháp đánh giá sản phẩm dở dang theo chi phí nguyên vật liệu
trực chính hoặc bán thành phẩm giai đoạn chế biến trước.
b) Phương pháp đánh giá sản phẩm dở dang theo mức độ hoàn thành
tương đương.
14
14
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét